Webinar: zo benut je de waarde van bewegen voor welzijn
Week van de Motoriek | 13 november, 13.00 – 14.00 uur
Voldoende bewegen zorgt voor een betere gezondheid, meer zelfvertrouwen en een betere kwaliteit van leven. Voor kwetsbare doelgroepen is de waarde van bewegen nóg groter. Hoe kun je deze mensen, vanuit welzijn en zorg, in beweging krijgen? Dat en meer leer je in dit webinar. Schrijf je nu gratis in >
Wat is de Nationale Diabetes Challenge?
De Nationale Diabetes Challenge is een erkend beweegprogramma van de Bas van de Goor Foundation met als missie de kwaliteit van leven van mensen met diabetes verbeteren door hen in beweging te brengen. De interventie bestaat sinds 2015 en bracht de afgelopen jaren ruim 50.000 mensen in beweging. De Foundation heeft veel contacten en werkt samen met zorggroepen, gezondheidscentra, huisartsenpraktijken en zorgverzekeraars.
Deelnemers van de NDC wandelen onder begeleiding van een professional één keer per week in de eigen buurt. In 20 weken werken zij als groep toe naar hun wandeldoel en naar een het slotevenement van de NDC. Wandelaars krijgen begeleiding en tips bij het opbouwen van hun wandelconditie. Deelnemers krijgen meer vertrouwen in hun lichaam en ervaren plezier tijdens wandelingen. Dat is één van de belangrijke motivatoren voor inactieve, kwetsbare mensen in beweging te komen.
“Bewegen is voor iedereen belangrijk, maar voor mensen met diabetes nog een beetje meer. Dat komt omdat de insuline – die mensen met diabetes type 2 vaak deels nog zelf aanmaken – gevoeliger wordt en beter werkt door te bewegen.”
Bas van de Goor Foundation
Voor wie is de Nationale Diabetes Challenge?
De NDC is in de eerste plaats ontwikkeld voor mensen met diabetes. De Foundation heeft veel kennis over diabetes, zelfmanagement en het effect van bewegen op diabetes. In de praktijk wandelen ook andere mensen mee. Denk aan mensen met overgewicht, een hoge bloeddruk of een andere chronische aandoening. Ook partners van diabetespatiënten sluiten regelmatig aan.
Aantal feiten en cijfers over diabetes[1]
- In 2019 kostte de diabeteszorg ruim 1,3 miljard euro
- In 2021 had ruim 1,1 miljoen van de Nederlanders diabetes
- In 2022 zijn ruim 2.900 mensen overleden aan diabetes
Succesfactoren van de Nationale Diabetes Challenge
- Relatief eenvoudig uit te voeren voor professionals. Ook zijn er materialen en kennis aanwezig bij de Foundation.
- Laagdrempelig, kosteloos en behapbaar. Deelnemers hebben meestal moeite om zich structureel of voor langere tijd te verbinden aan een club en willen geen lid worden van een vereniging. 20 weken is lang genoeg voor deelnemers om positieve effecten te ervaren en een start te maken met gedragsverandering.
- Goed uitgewerkt, doordacht en onderbouwd (erkend door Centrum Gezond Leven van het RIVM). Ook biedt de interventie ruimte om het lokaal aan te passen aan de eigen context.
- Nadruk ligt op plezier en zelfvertrouwen. Hierdoor willen deelnemers blijven bewegen. Deelname aan het landelijke festival en de slot challenge in de bekende witte shirts, dragen bij aan het gevoel van trots en ‘ergens bij te horen’.
- Veel zorgprofessionals en organisaties die zich bezighouden met leefstijl en preventie kennen de Foundation en de NDC. Vanwege die bekendheid is de NDC voor buurtsportcoaches en andere sport- en beweegprofessionals een geschikte manier om samen te werken met zorgprofessionals.
- Succesvol in het bereiken van de meest kwetsbare doelgroep. Uiteraard is een keer per week wandelen niet voldoende, maar een kleine eerste stap is belangrijk en de opstap naar meer bewegen.
Creëren van een positieve beweegervaring
De NDC wordt met name in kwetsbare wijken ingezet. Deze inwoners hebben over het algemeen weinig ervaring met sporten en vinden bewegen meestal niet leuk. Uit onderzoek van de NDC en het Leids Universitair Medisch Centrum[2] en ervaringen uit de praktijk, blijkt dat inactieve mensen met diabetes het fijner vinden om te starten met bewegen in een nieuwe groep met gelijkgestemden.
De drempel om aan te sluiten bij een bestaande wandelgroep is te groot. Mensen zijn bang dat ze het tempo niet aankunnen of dat ze niet in de groep passen. Een uitgestoken hand om mensen in een (sociaal) veilige omgeving in beweging te brengen, is cruciaal.
Tijdens de eerste weken ligt de nadruk dan ook op veiligheid, elkaar leren kennen en motiveren, en het in kaart brengen van niveauverschillen en de wandeldoelen. Langzaam groeit het vertrouwen van wandelaars in het eigen lichaam en het behalen van het doel. Tegelijkertijd wordt de groep vaak hechter, krijgen deelnemers plezier in het wandelen en ontstaan er vriendschappen. Het einddoel is dat mensen ervaren dat bewegen leuk en gezond is, dat ze een succeservaring opdoen met bewegen en blijven bewegen.
Multidisciplinaire samenwerking is van belang
De NDC wordt bij voorkeur aangeboden en uitgevoerd door een multidisciplinair team. Zorgprofessionals zoals huisartsen, praktijkondersteuners, fysiotherapeuten, diëtisten, podotherapeuten en leefstijlcoaches kunnen mensen motiveren en verwijzen. In de praktijk zijn het vooral buurtsportcoaches, beweegmakelaars, wandeltrainers en fitnessinstructeurs die de wandelgroepen organiseren en begeleiden. Vaak zijn ook vrijwillige wandeltrainers betrokken, bijvoorbeeld vanuit welzijnswerk, buurthuizen of van sportverenigingen.
Ontlasten van de zorg: van zorg naar de wijk
De laatste jaren is er veel veranderd aan de manier waarop de NDC in de wijk plaatsvindt. Jaren geleden wandelde vooral praktijkondersteuners, huisartsen en fysiotherapeuten met hun eigen patiënten. Door de toenemende druk op de zorg enerzijds en de opkomst van (relatief) nieuwe beroepsgroepen zoals buurtsportcoaches en leefstijlcoaches anderzijds, is de uitvoering van de NDC van de zorg naar de wijk aan het verschuiven. Vanuit het Integraal Zorg Akkoord (IZA) ontstaat ook de urgentie om aan de slag te gaan met preventie en meer samenwerking in de wijk.
De samenwerking met zorgprofessionals blijft belangrijk, omdat de betrokkenheid van zorgprofessionals wandelaars een veilig en vertrouwd gevoel geeft. Als je als sport- en beweegprofessional wil samenwerken met de zorg, benadruk dan dat je ze wilt ontlasten en stel de zorgprofessional een concrete vraag. Bijvoorbeeld om in een bepaalde periode 15 mensen met diabetes door te verwijzen.
Ervaringen uit de praktijk
Met de NDC kun je als gemeente relatief eenvoudig aan de slag met het terugdringen van gezondheidsachterstanden. Vanuit Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) geldt overigens dat gemeenten de opdracht hebben om gezondheidsachterstanden en -verschillen terug te dringen. Lees hoe andere gemeenten inzetten op wandelen.
Rhenen
Voor deelnemers is het prettig als iemand uit de huisartsenpraktijk af en toe mee wandelt, de groep toespreekt of op een andere manier betrokkenheid toont. In Rhenen starten en eindigen de wandelingen bij het gezondheidscentrum, waar de praktijkondersteuner regelmatig haar gezicht laat zien. Gert van Burken, initiatiefnemer en voorzitter van volleybalvereniging Musketiers: “Het is geweldig om te zien hoe gemotiveerd iedereen is om mee te doen en bij de groep te horen, ook al is het voor sommigen best pittig.” Gert wordt ondersteund door buurtsportcoach Larissa Wattilete van Sportservice Rhenen.
Veenendaal
Met wandelen kan bijna iedereen in beweging komen, conditie opbouwen en aan de eigen gezondheid werken. Geert van Dijk is inspanningsfysioloog en eigenaar van het Leefstijl Expertise Centrum Veenendaal. “Wij willen in ons fitness- en preventiecentrum uitstralen dat wandelen een van de belangrijkste bewegingsvormen is”, zegt hij. “Veel mensen die meer willen bewegen, starten te intensief met sporten en slaan dan eigenlijk de plank mis.”
Duiven
Jacqueline van Pelt, voorzitter van Stichting De Liemers Breedtesport en organisator van de NDC in Duiven en Zevenaar: “We zorgen ervoor dat iedereen kan meedoen. De wandelcoaches zijn ervaren en inventief. Ze organiseert de NDC nu een aantal jaren met lokale partners in de sport, zorg en welzijn. “Het mooie aan dit wandelprogramma is dat het ook voor organisatoren relatief eenvoudig is. De Foundation levert goede ondersteuning en materialen en het programma zit goed in elkaar. Ook is er volop ruimte om het programma aan de lokale situatie aan te passen.”
Wat levert de Nationale Diabetes Challenge op?
De Foundation doet al jaren onderzoek naar diabetes en de NDC met onder andere het Leids Universitair Medisch Centrum[3]. Hieruit blijkt dat deelnemers aan de NDC:
- Zich fitter en conditioneel sterker voelen
- Gewicht verliezen
- Verbeterde bloedsuikerregulatie hebben
- Zich mentaal beter voelen
- Minder medicatie nodig hebben
Ook hebben mensen die inactief of chronisch ziek zijn, vaak behoefte aan sociale contacten. Net zo belangrijk als de fysieke effecten is de gezamenlijke afsluiter met een kopje koffie, de feestelijke finale, het gevoel van trots na het behalen van het doel en het gevoel ‘ergens bij te horen’.
Hoe verder na 20 weken?
Het blijkt dat 94% van de deelnemers ook na de NDC doorgaat met bewegen[4]. Vaak zijn er in de groep een of enkele actieve wandelaars die het leuk vinden de groep bij elkaar te houden, routes uit te zetten of een cursus tot wandeltrainer te volgen.
Gemeenten faciliteren dit meestal graag. Zo krijgen in Arnhem vrijwilligers van Stichting Welzijn Ouderen Arnhem een korte opleiding tot wandeltrainer om de groepen te begeleiden of te ondersteunen. Een ander mooi voorbeeld is het Wandelcafé Maas en Waal, dat in 2019 startte met de NDC. Inmiddels lopen er 19 wandelgroepen verspreid over 13 dorpen. Zorgverleners, welzijnswerk en beweegaanbieders kennen elkaar, verwijzen naar elkaar en wandelen geregeld mee.
Eenvoudig en kleinschalig beginnen, om daarna te verbreden en te borgen draagt bij aan het succes van de NDC. Het is een interventie waarmee je uitvoering kunt geven aan een lokaal Sport- en/of Preventieakkoord. Zo biedt het Sportakkoord kansen voor de opstart en borging, zeker nu de koppeling met de ambities rondom domeinoverstijgend samenwerken vanuit het GALA en IZA is gemaakt.
Zelf organiseren
Wil je in jouw gemeente of wijk de NDC organiseren? Houd de website van de Nationale Diabetes Challenge in de gaten voor de aanmelddatum en meer informatie.
Meer weten?
- Meer informatie over de Nationale Diabetes Challenge
- Meer informatie over diabetes
- Diabetes type 2 voorkomen? Bewegen helpt
- Nederlandse Diabetes Federatie
- Beweegadvies voor volwassen en kinderen met overgewicht of obesitas
Bronnen
- RIVM (VZinfo). Diabetes mellitus 2022. Beschikbaar via: https://www.vzinfo.nl/diabetes-mellitus. Geraadpleegd op 2 mei 2024.
- Nationale Diabetes Challenge. Onderzoek Nationale Diabetes Challenge n.b. Beschikbaar via: https://www.nationalediabeteschallenge.nl/professionals/doorverwijzen-ndc-zorgverleners/onderzoek-nationale-diabetes-challenge-zorgverleners/. Geraadpleegd op 8 mei 2024.
- Regeer H, Huisman SD, Van Empelen P, Flim J, Bilo, HJ. Improving physical activity within diabetes care: Preliminary effects and feasibility of a national low‐intensity group‐based walking intervention among people with type 2 diabetes mellitus. Lifestyle Medicine 2020; 1(2): e10.
- Nationale Diabetes Challenge. 94% van de NDC wandelaars gaat door met bewegen 2023. Beschikbaar via: https://www.nationalediabeteschallenge.nl/nieuws/item/38225/94-van-de-ndc-wandelaars-gaat-door-met-bewegen/. Geraadpleegd op 7 mei 2024.
