Thema’s als leefstijl, preventie en welzijn krijgen de laatste jaren steeds meer aandacht. Regelmatig worden er cijfers gepubliceerd over zorgwekkende trends in de leefstijl en gezondheid van de Nederlandse bevolking. Zo zaten zaten in 2023 Nederlanders gemiddeld 9,1 uur per dag, voldeed 55% van hen niet aan de beweegrichtlijnen en had de helft van de bevolking overgewicht[1-3]. Tegelijkertijd wordt de waarde van een gezonde, actieve leefstijl steeds meer benadrukt. Dat vraagt wat van een gemeente, uitvoeringsorganisatie of buurtsportcoach. Je wilt bijvoorbeeld overgewicht bij jonge kinderen tegengaan, schooluitval van jongeren beperken of kwetsbare ouderen meer laten meedoen in de wijk. Hoe doe je dat het best?
Sport- en beweeginterventies zijn een interessant middel: ze stimuleren mensen om te bewegen en helpen maatschappelijke doelen te realiseren. Wil je aan de slag met een interventie, dan sta je voor de vraag: hoe weet je welke aanpak goed werkt in jouw situatie? Daarvoor kun je de database erkende sport- en beweeginterventies gebruiken.
Erkende interventies
Erkende sport- en beweeginterventies zijn werkzame programma’s die sport en bewegen stimuleren of via sport en bewegen maatschappelijke doelen realiseren. De interventies vormen een breed en divers aanbod gericht op verschillende doelgroepen en thema’s, zoals het verminderen van overgewicht onder jongeren, het activeren van ouderen of het stimuleren van participatie bij mensen met een beperking.
De erkenning van interventies gebeurt op drie niveaus. De twee hoogste niveaus ‘Goed Onderbouwd’ en ‘Effectief’ (eerste, goede of sterke aanwijzingen voor effectiviteit) worden erkend door een onafhankelijke erkenningscommissie. Een praktijkpanel toetst interventies voor het eerste niveau ‘Goed Beschreven’.
Drie voorbeelden
- De interventie Futsal Chabbab richt zich op jongeren en heeft drie hoofddoelen: het verminderen van schooluitval en zo het vergroten van kansen van jongeren, overlast van jongeren op straat verminderen of voorkomen en zelfontplooiing bevorderen via sportbeoefening.
- Bij de interventie Sport Heroes maken kinderen in het speciaal onderwijs kennis met verschillende sport- en beweegactiviteiten van lokale aanbieders. Eerst in de eigen schoolsetting, daarna via naschools- en buitenschools aanbod. De kinderen kunnen uiteindelijk lid worden van een vereniging. Ook worden ouders betrokken en krijgen sportclubs begeleiding bij het werken met deze doelgroep.
- De interventie Liever bewegen dan moe richt zich op volwassenen met milde depressieve klachten die gemotiveerd zijn om in een groepssetting proactief te werken aan het verbeteren van de fysieke en mentale gezondheid. Doel is het risico op depressie te verminderen door een aanzet te geven tot een structureel gezondere leefstijl. De aanpak combineert voorlichting met een beweegprogramma om hen letterlijk en figuurlijk in beweging te brengen.
Kwaliteit en maatwerk
Kies je voor een erkende interventie, dan kies je voor een aanpak die uitvoerig is beschreven, waarmee praktijkervaring is opgedaan en waarvan de uitvoerbaarheid is onderzocht. Je hebt daardoor meer zekerheid dat het programma werkt in jouw lokale situatie. De interventies zijn getoetst op onder meer borging en samenwerking. Zo helpt de inzet ervan om langdurige samenwerkingen met partners aan te gaan en kwalitatief goed beweegaanbod in te zetten en te borgen.
Met de handleiding van de interventie kun je snel en effectief aan de slag. Je weet welke competenties voor de begeleiders van belang zijn en kiest gericht lokale partners voor samenwerking. Met de interventie-eigenaren kun je de mogelijkheden voor maatwerk verkennen, met behoud van de essentiële elementen van de interventie. Zo is een bepaalde leefstijlaanpak voor leerlingen in het regulier onderwijs mogelijk aan te passen voor het speciaal onderwijs. Een beweeginterventie gericht op 3-5-jarigen kan wellicht met enige aanpassing ook worden ingezet voor 6-7-jarigen. Of denk aan het verplaatsen van de uitvoering naar het park, als lokale accommodaties onvoldoende beschikbaar of toegerust zijn.
Het aanpassen van een interventie aan lokale context wordt uitgebreider toegelicht in dit artikel.
Sociaal Vitaal in coronatijd
Evelien Wijdeveld, projectmanager van Sociaal Vitaal in Amersfoort, heeft deze interventie succesvol aangepast tijdens de coronatijd. De methodiek was dezelfde, de uitvoering was nieuw. “De situatie vroeg om creativiteit, flexibiliteit, overtuigingskracht en doorzettingsvermogen, maar het is gelukt!”
Lees het hele artikel over Sociaal Vitaal, corona en sport.
Database
Wil je een geschikte interventie vinden of inspiratie opdoen? Een compleet overzicht van alle erkende interventies vind je in de database erkende sport- en beweeginterventies, met ruim 100 interventies. Zoek bijvoorbeeld op doel- of leeftijdsgroepen, zoals jongeren of kwetsbare ouderen. Of selecteer interventies op basis van lokale doelstellingen door een thema te kiezen, zoals gezonde leefstijl of participatie en integratie. Je kunt ook op setting of erkenningsniveau filteren en contact opnemen met interventie-eigenaren.
Aan de slag
Ga naar de database erkende sport- en beweeginterventies om een geschikte aanpak te vinden. Heb je nog vragen of heb je behoefte aan ondersteuning bij het kiezen van de juiste aanpak? Onze specialisten denken graag met je mee. Neem via e-mail contact op met Robert Boezeman, Sandra Bukman of Martina Hoogendoorn van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Bronnen
- De Staat van Volksgezondheid en Zorg. Zitgedrag. 2024. Beschikbaar op: https://www.staatvenz.nl/kerncijfers/zitgedrag
- De Staat van Volksgezondheid en Zorg. Beweeggedrag en beweegrichtlijnen. 2024. Beschikbaar op: https://www.staatvenz.nl/kerncijfers/beweeggedrag-beweegrichtlijnen
- De Staat van Volksgezondheid en Zorg. Overgewicht volwassenen. 2024. Beschikbaar op: https://www.staatvenz.nl/kerncijfers/overgewicht-volwassenen
