Kennisplatform maakt sport toegankelijker voor sporters met een beperking

Al sinds 2016 geldt in Nederland het VN-verdrag voor mensen met een beperking. In de praktijk worden provincies aangemoedigd om meer toegankelijkheid te creëren op het gebied van sporten en bewegen. Helaas schiet de ondersteuning voor mensen met een beperking vaak nog tekort. (Potentiële) sporters ondervinden nog steeds obstakels om deel te nemen zoals; geen geschikte vervoersopties, weinig financiële middelen en problemen bij de verstrekking van de benodigde sporthulpmiddelen.

Stap voor stap makkelijker maken

Op die drie terreinen – hulpmiddelen, vervoer en financiële regelingen – helpt het nieuwe kennisplatform professionals hun kennis te vergroten. Vanessa Habets, projectleider bij Special Heroes: “Voor de sporters met een beperking zélf zijn er al platforms – zoals Uniek Sporten – met veel informatie. Nu bundelen we ook alle relevantie informatie voor beleidsmakers en uitvoerende professionals in de sport- en beweegsector.”

Het platform presenteert de kennis in de vorm van een ‘klantreis’; het traject dat een potentiële sporter met een beperking doorloopt. Vanessa: “De eindbestemming van die sporter is structureel sporten. Maar het begint met oriënteren of een proeftraining, een hulpmiddel uitproberen, of letterlijk; op de club komen. We nemen professionals stap voor stap mee in waar de sporter tegenaan loopt – en met welke oplossingen je hem of haar kunt ondersteunen.”

Gebrek aan informatie en tools

Mike Wigink snapt als geen ander de noodzaak van betere dienstverlening en informatieverstrekking aan sporters met een beperking. Mike is regioconsulent aangepast sporten voor de regio Zwolle en gedetacheerd als buurtsportcoach in zijn woonplaats Raalte. In 2018 kreeg hij een ongeluk en sindsdien gebruikt hij een rolstoel. Mike: “In mijn revalidatietijd speelden we weleens een recreatief potje tafeltennis, maar echt weer sporten was nog ver weg. Toen ik klaar was met revalideren, kreeg ik echter geen informatie of tools over wat ik zou kunnen doen om wél weer te sporten. Destijds had ik deze baan nog niet en had ik geen idee waar ik moest zijn, of hoe het allemaal werkte. Meer informatie daarover vanuit bijvoorbeeld de revalidatie-instelling of gemeente was heel waardevol geweest.”

Zoektocht naar een passend sporthulpmiddel

Waarom biedt het platform kennis over hulpmiddelen, vervoer en financiën? “Op die terreinen ervaren de sporters de meeste obstakels”, aldus Vanessa. “Sporthulpmiddelen zijn super persoonsgebonden. Soms zitten ze letterlijk aan een persoon vast. Een goed passend hulpmiddel is meestal maatwerk en dus per definitie kostbaar.” Uit onderzoek in 2019 bleek dat bijna alle gemeenten de mogelijkheid bieden tot het aanvragen van een hulpmiddel vanuit de Wmo. Maar vaak ontbreekt een vast aanspreekpunt, vaste leverancier, of de mogelijkheid om sporthulpmiddelen uit te proberen. Ook is er vaak geen afstemming tussen de Wmo-consulent en het sportloket of de buurtsportcoach.

Ook Mike vond het lastig zijn weg te vinden in de Wmo. “Toen ik in een rolstoel terechtkwam, wilde ik graag een traplift, mijn badkamer was immers boven. De gemeente kan zo’n hulpmiddel echter pas toekennen als je een definitieve revalidatiediagnose hebt. Maar mijn revalidatie duurde vier jaar. Als alternatief mocht ik één keer per week met een taxi gaan douchen in een bejaardencentrum. Ik vond dat onmenselijk. Nu – jaren verder – spreek ik beter ‘de taal van de Wmo’. Toen ik een sportrolstoel nodig had, heb ik de gemeente geholpen door zelf offertes te vergelijken. Ook spraken mijn blauwe plekken door een niet goed passende stoel wel boekdelen.”

Het probleem van vervoersarmoede

Een andere grote belemmering voor sporters met een beperking is het vervoer van en naar trainingen en wedstrijden. Mike: “Je kunt niet altijd op de stiptheid van het vervoer vertrouwen. Soms zijn ze veel te laat, waardoor je een training mist.” Vanessa: “De afstanden voor sporters met een beperking zijn vaak ook veel groter, omdat niet elke gemeente aangepast sportaanbod heeft. 

Vanessa: “Veel professionals weten simpelweg niet hoe vervoer voor sporters met een beperking precies georganiseerd is. Zo heeft elke gemeente Wmo-vervoer voor de regionale ritten, terwijl voor bovenregionale ritten de landelijke Sportvervoersvoorziening uitkomst biedt. Het kennisplatform geeft professionals een overzicht van de vervoersvoorzieningen én de spelregels hiervan.”

Financiële regelingen op één plek

Het derde onderdeel op het kennisplatform betreft regelingen voor financiële ondersteuning voor andere zaken dan hulpmiddelen en vervoer. “Contributie en attributen”, licht Vanessa toe. “Fondsen zoals het Volwassenenfonds en Jeugdfonds Sport & Cultuur  doen veel en ook gemeenten hebben eigen regelingen. Maar het is een behoorlijke wirwar. Zeker als je regionaal werkt krijg je met verschillende gemeenten te maken die het allemaal weer anders regelen.” 

Het platform probeert alle financiële regelingen – lokaal en landelijk – op één plek te bundelen en dit wordt nog volop aangevuld. Zo weet je beter welke regelingen je voor jouw inwoners of cliënten kunt inzetten. 

Afhankelijkheidsrelatie inwoner en sociaal domein

Mike ervaart sowieso een machtsverhouding tussen de inwoner met een beperking en het sociaal domein. “Je zit in een afhankelijkheidsrelatie, dus ga je ‘pleasen’ want je bent blij met alles dat je krijgt. Ik heb besloten om me in te zetten om zaken beter in kaart te brengen voor andere inwoners met een beperking. Ik ging onder andere in de gemeentelijke Adviesraad, waar ik allerlei betrokken professionals sprak. En het gekke is, die herkennen die scheve machtsverhouding vaak niet. Iets dat ik gelukkig niet kwijt ben, is mijn stem. Die wil ik graag gebruiken en kennis en ervaring delen is vaak al genoeg. Dat kan nu ook via dit kennisplatform.”

Olievlek creëren

Vanessa: “Wat we absoluut niet willen, is dat iemand die enthousiast is om te gaan sporten afhaakt door ‘het kastje naar de muur’-gevoel. Dat is nu wel vaak de ervaring van sporters. Beleid verander je echter niet in een oogwenk, daarom is er nu deze hele concrete website die ook goed doorverwijst. Aanvullend organiseren we provinciale kennisbijeenkomsten en elke provincie heeft een kennishouder, zodat professionals ook in hun regionale netwerk met vragen terecht kunnen. Zo hopen we een olievlek te creëren.”

Na zijn ongeluk kreeg Mike te horen dat er een kans was dat hij nooit meer zelfstandig zou wonen, werken of sporten. Nu doet hij dat allemaal en werd hij dit jaar zelfs Nederlands kampioen para-badminton. “De eerste keer dat ik in een sportrolstoel zat, moest ik van emotie huilen. Ik kon weer bewegen, ik had weer snelheid. Ik had eerst nog geen controle over de stoel, maar merkte al snel dat ik door het sporten fitter werd, sterker in m’n hoofd en weer zelfvertrouwen kreeg over mijn lijf. Door sporten groei je als mens.”